آیا می دانید معلم می تواند در جذابیت  کلاس درس تاثیری بسیار زیادی داشته باشد؟

د. در جذابیت کلاس درس

هر معلمی با بالا رفتن تجربه اش پی خواهد برد که باید به برخی کارهای ضروری در کلاس درس توجه نماید.

بعضی اعمال را نباید انجام دهد. تجربه نشان داده معلمانی که در کلاس درس فعالیت و تحرک بیشتری داشته باشند به شغل خود علاقه و عشق می‌ورزند.

هدفهای متنوعی دارند و اگر درگیری و جنگ اعصاب کمتری داشته باشند دیرتر فرسوده و شکسته خواهند شد

و همیشه به عنوان فردی شاداب و با نشاط و موفق در نظر خود و دیگران خواهد بود.

اکثر دانش آموزان به دلایل مختلف از درس و مدرسه بیزارند.

این دلایل مربوط به مدرسه، جامعه و معلم و والدین و انتخاب شغل و غیره باشد که معلم باید با تدابیر ارزنده‌ای که می‌اندیشد کلاس درس را برای آنان جذاب نماید که بعضی از آنها کارها به شرح ذیل است:

هدف از تحصیل را برای شاگردان به تفصیل بیان کنید

به آنها بفهمانید که هدف تمامی مدرسه روها استخدام در ادارات دولتی و کارمند شدن نیست

و هر جامعه ای برای تداوم خود احتیاج دارد به مشاغل دیگری، و باید تمامی این مشاغل توسط افراد پر شوند پس اگر تمامی افراد باسواد باشند جامعه بهتر بسوی کمال می‌رود

و مدینه فاضله زمانی اتفاق می‌افتد که مردم از نظر فرهنگی، اقتصاد، سیاست، اجتماع آگاهی های کامل داشته باشند و این میسر نیست مگر با تحصیل علم.

۔ اگر وقت اضافه در کلاس آوردید نباید اجازه داد شاگردان از سرو کول هم بالا روند بلکه باید به آموزش‌های غیر رسمی پرداخت،

مانند تبادل اندیشه در مورد بحث‌های روز – مسائل اجتماعی – محل سکونت، اوضاع مدرسه و… این فرصتی است برای اظهار نظر دانش آموزان در جمع.

– برنامه ریزی هایتان طوری باشد که در ابتدای تدریس یا انتهای آن هر جلسه با توجه به نوع دروس تحصیلی و پایه چند دقیقه‌ای – رفتارهای نیکو آموزش داده شود

و آیه‌ای از قرآن یا حدیثی را مرتبط با تدریس و تربیت توضیح دهید. اگر این مورد توسط بعضی معلمان که رشته‌های ریاضی و فنی دارند انجام گیرد اثر معجزه آسایی دارد.

– استفاده از تشویق‌هایی مانند صلوات‌دادن، کف‌زدن توسط کل برای رفتارهای مطلوب فردی حال و هوای کلاس را عوض خواهد کرد.

البته نباید در این امر زیاده روی کرد.

به همراه داشتن روزنامه‌های پر تیراژ یا محلی در کلاس هر چند روز یک بار و اختصاص دادن دقایقی از بعضی مقالات آن که مرتبط با کلاس درس و روابط اجتماعی است، کار مفیدی است.

پرسش‌های شفاهی

– بیزاری بعضی از شاگردان، هنگام گرفتن امتحان با طرح پرسش‌های شفاهی است پس شیوه‌های ارزشیابی صحیحی داشته باشید برای این منظور اعمال زیر را انجام دهید.

• 1- هنگام پرسش‌های شفاهی شاگردان در سر جای خود باشند.
• 2- اگر پای تخته آمدند روی صندلی کنار میز معلم بنشیند و جواب دهد.
• 3- حجم مطالب پرسشی و امتحانی را کم کنیم.
• 4- دانش آموزان را وادار به حفظ کردن عین مطالب نکنیم
• 5- با دادن سر نخ آنها را در جواب دادن یاری کنیم که تمرینی است برای یاد گرفتن.
• 6- جواب شاگردان را تأیید و تشویق کنیم.
• 7- در هنگام امتحان کتبی کمتر خشونت و مراقبت داشته باشیم البته نه آنکه آنها را متقلب بار آوریم.
• 8- امتحانات کتبی با سئوالات آسان و مختصر شروع شود.

و در ادامه …

• هر سه ماه یکبار با نظر خواهی که به صورت کتبی و بدون مشخصات باشد نظر آنان را در مورد تدریس، کلاس داری و… بسنجید. مطالب جالبی برای شما خواهند نوشت و شما باید رفع نقایص کنید و خواسته های منطقی ایشان را عملی نمایید.
• عکس گرفتن با دانش آموزان به مناسبت‌های مختلف یکی از کارهایی است که شاگردان بدان متمايل‌اند و مدام از معلمان گذشته می‌گویند و عکسهای قبلی و سال‌های قبلی را با خود به کلاس می‌آورند.
• به تقاضای آنان برای بیرون رفتن از کلاس پاسخ مثبت دهید و تأکید کنید که در اسرع وقت به کلاس برگردد – بوده اند شاگردانی که بیرون رفته و دیر برگشته اند و به طور کلی از مدرسه خارج و مشکل ایجاد شده است . پس به این موضوع با آگاهی پاسخ دهید.

– با شاگردان صمیمی شود و اگر به آنها اطمینان دهیم که باور داشته باشند که راز آنها را پنهان می‌کنی همه چیز را بیان می‌کنند

حتی مسائل خانواده خویش را و برای این کار خط قرمز داشته باشید – و از بعضی مسائل آنان سؤال نکنید و اجازه ندهید که در‌باره شما بپرسند. رعایت خط قرمز الزامی است.

– از آموختن بعضی مهارتهای اجتماعی و زندگی به آنان دریغ نورزید.

گاهی وقت دانش آموز در خانه کار بد انجام میدهد معلم را  ناسزا می گویند چون انتظار دارند معلم علاوه بر موضوعات درسی، موضوعات اجتماعی و اخلاقی را هم به آنان آموزش دهد

که این یک از اهداف آموزش و پرورش در سطح جهان است و در مكتب عمل گرایان این هدف به صورت جدی آموزش داده میشود.

با ذکر خاطراتی از دوران دانش آموزی، معلمی خود و دیگران آنان را علاقمند به کلاس درس و پرهیز از صفات بد و غیره نمائید.

گاهی وقت ذکر خاطره ای می تواند نگرش شاگردان را به کلی عوض نماید. این کار در گذشته انجام شده و نتایج مثبتی داشته است.

به شاگردان هم اجازه دهید و زمانی را برای ذکر خاطرات آنها در نظر بگیرید.

این می‌تواند در جذابیت کلاس و رفع نگرانی و اضطراب آنها مفید باشد و احساس می‌کنند که شخصیت ارزشمندی دارند و برای معلم هم مهم‌اند.

بعضی از وقت‌ها در مورد زندگی نامه‌ی شخصیت‌های برجسته‌ی محلی، استان، کشور و سایر نقاط دنیا خاطره‌ای ذکر کنید و علل موفقیت آنان برای دانش آموزان بسیار مهم است و می‌تواند سرمشق خوبی باشد.

افکار مثبت و شاد داشته باشید و دانش آموزان را از عواقب نمره منفیها نترسانید.

به شخصیت شاگردان توجه ویژه‌ای داشته باشید.

تفاوت‌های فردی آنها را در نظر بگیرید و به درخواست‌های معقول آنان پاسخ مثبت دهید.

به یک دانش‌آموز خاص توجه ویژه‌ای نداشته باشید که این امر حسادت سایرین را موجب می‌شود.

. اصل تفاوت قائل اما تبعیض هرگز را هیچ گاه فراموش نکنید.

گاهی اوقات جای شاگردان را در کلاس جابه جا کنید و فلانی بیا جلو، شما عقب و شما اینجا بشین تا بفهمند که معلم تمامی رفتارهای آنان را زیر نظر دارد.

سعی کنید در کلاس صندلی ها را به صورت نیمدایره بچینید این عمل فواید زیادی دارد که پس از انجام آن متوجه آن خواهید شد.

با شاگردان صمیمی باشید و سعی کنید نام کوچک آنها را هم به خاطر بسپارید

و قبلا ذکر شد که روزهای اول حرکات اضافی شاگردان را با ذکر نام آنها گوشزد کنید می‌فهمند چه معلم قوی دارند.

– بگذارید همه بچه‌ها در مسؤلیت شرکت داده شوند:

وقتی میان عده‌ای از کودکان حادثه‌ای اتفاق می‌افتد سعی نکنید مقصر را پیدا کنید.

تقصیریابی و تعیین مقصر فقط باعث افزایش هم چشمی میان کودکان می‌شود.

بگذارید همه بچه‌ها در مسؤلیت سهیم باشند و خودشان تصمیم بگیرند که چگونه مشکلشان را حل کنند.

به حرفها و بد گویی‌های آنها از هم توجه نکنید.

معلم می‌تواند از طریق طرح‌ریزی برخی از روش‌ها در کلاس به ایجاد هر چه بهتر مسؤلیت‌پذیری در دانش‌آموزان اقدام کند.

روش گردش علمی را فراموش نکنید

البته برای اینکار تمامی جوانب را بررسی کرده و با هماهنگی مدرسه باشد

گردش علمی می تواند ۲ ساعته یا نصف روز در پارک، باغ یا کارخانه و… انجام گیرد. که اگر خارج از شهر باشد حتما رضایت ولی الزامی است.

به هیچ گاه از ناامیدی و یأس برای آنان صحبت نکنید همواره به آنها امید دهید به قول (ک ت ۱۸۰۶) می گوید اگر خداوند سه چیز را خلق نمی کرد ناقص بودیم:

۱. امید ۲. خواب ۳. خنده

. گاهی وقت جدیت بیش از حد کلاس را خشک و بی‌روح می‌کند و باعث بی‌علاقگی به درس و مدرسه خواهد شد.

حتی بعضی مواقع جديتها باعث تغییر رشته و کلاس و سرنوشت شاگرد می شود و مسیر زندگی آنها را عوض می کند.

تجربه نشان داده معلمان خوش اخلاق که تبسم بر لب دارند موفق ترند البته باید در حدی باشد که مورد سوء استفاده قرار نگیرند.

(نباید قاطعیت و توانایی اول کلاس را با سخت گیری افراطی اشتباه بگیرید)

اگر ممکن بود. تغییر محل کلاس حداقل هر فصل يکبار موجب جلب توجه دانش آموز می شود مانند تشکیل بعضی از کلاسها در آزمایشگاه، کارگاه، کتابخانه، نمازخانه و غیره.

نمره را نباید به هدف تبدیل کرد که دانش آموزان باید فقط ۲۰ بگیرید و آنها را وادار کنیم که فقط برای نمره و بیست درس بخوانند

در صورتیکه هدف آموزش چیزهای بزرگتری است که وظیفه معلمین را سنگین تر می کند که مطالبی از اخلاقیات، رسم و رسوم زندگی اعم از اوضاع اجتماعی و سیاسی و فرهنگی برای دانش آموزان فراهم کند

تا آنان در پایان دوره آموزش از مهارت های ساده زندگی برخوردار شده باشند

متأسفانه این امر در مدارس ما جدی گرفته نمی‌شود و فقط معلمان روی مسائل و موارد آموزشی و درسی تأكید می کنند در حالیکه خانواده انتظارات زیادی از مدارس دارند.

دانش آموزان را وادار نکنید که فقط مطالب را حفظ کنند و در امتحان عین مطالب را بنویسید و اگر کلمه ای نوشتند یا از قلم افتاد كل نمره ایشان از قلم بیفتد.

دانش آموزان را وادار کنید تا یاد بگیرند نه فقط حفظ کنند.

یادگیری با حفظ کردن تفاوت دارد

سعی کنید به آنها بیاموزید که متن را بخوانید و آنچه از آن برداشت کردید آنرا بنویسید این کمک می کند که هم یاد بگیرند و هم اینکه یادگیری با ثبات و پایدار و معنی دار باشد.

(البته این موضوع در بخش امتحان به تفضیل خواهد آمد)

– از قانون مادر بزرگ استفاده کنید.

این اصل می گوید شخص باید از رفتارهایی که بیشتر انجام می گیرد به عنوان پاداش برای رفتارهایی که تکرار کمتر دارد استفاده کند

رفتارهای زیاد و تکرار شونده آنهایی هستند که شخص واقعا می‌خواهد انجام دهد مانند اینکه TV تماشا کننده تنیس بازی می کند

و با دانش آموز شرط کنید که اگر کاری که چندان تمایلی به آن ندارد به پایان برسانند به آنها اجازه خواهید داد به کاری که تمایل بیشتری به آن دارند بپردازند

برای مثال دانش آموزی که فوتبال دوست دارد بگویید اگر ده مسأله را حل کند اجازه بازی خواهد داشت (روبرت تی تایر ترجمه محمد رضا سر کارایی ۱۳۸۸).

– بدانیم که دانش آموزان دوست دارند تکالیف خود را همزمان با فعالیت‌های زیر انجام دهند

• 1- با دیگران صحبت کنند.
• 2- تحرک داشته باشند.
• 3- کار ثمربخش و خلاق انجام دهند.
• 4- دستهای خود را به کار گیرند. 
• 5- در پژوهش های گروهی شرکت کنند. 
• 6- رقابت گروهی و تیمی داشته باشند.
• 7- از کامپیوتر و رسانه استفاده کنند.
• 8- از داستانها و قصه ها بهره گیرند.
• 9- ایفای نقش کنند.
• 10- فعالیت هایشان با ریتم و رقص و موسیقی باشد.

بدانیم که دانش آموزان دوست ندارند:

• 1- برای مدت طولانی بنشینند.
• 2- برای مدت طولانی سکوت کنند.
• 3- به تنهایی کار کنند.
• 4- مطالب به صرف گرفتن نمره به خاطر بسپارند.
• 5- تکالیف طولانی بنویسند.
• 6- تکالیف طولانی بخوانند.
• 7- به صورت انفرادی کار انجام دهند.

برخی از عناوین درسی برای دانش آموزان جذاب است اما نه همه عناوین.

شما معلمان می بایست به دانش آموزان خود حق انتخاب در مورد روش مطالعه بدهید.

در شروع برنامه درسی به دانش آموزان اجازه دهید تا عناوین درس مورد علاقه خود را انتخاب کنند.

هم چنین از عناوین دروس جایگزین برای موضوعاتی که مورد علاقه شان نمی باشد استفاده کنید.

روش آموزش مستقیم برای دانش آموزان با انگیزه بالا بسیار مفیداست.

اما زمانی که دانش آموزان انگیزه درسی کافی ندارند باید از روش تسهیل کننده استفاده شود.

هنگامی که به این گونه دانش آموزان اجازه تصمیم گیری در مورد مطالب و شیوه های انتخابی خودشان را می دهید آنها با علاقه بیشتری همکاری نموده و خود را بهتر عرضه می کنند.

هنگامی که ما با دانش آموزان سرو کار داریم اگر درباره منافع و موارد استفاده موارد درسی صحبت کنیم از خواست ما پیروی نموده حتی کسل کننده ترين عناوین درس را دنبال خواهند کرد.

یکی از راه های جذاب کردن عناوین درس کسل کننده فروش آنها به شرط مفید بودنشان است.

«جک کولیس ۱۹۸۸ در کتاب مشهور خود بنام هنگامی که مشتری میبرد فروشنده بازنده نیست،

چگونگی برخورد شرکت های تجاری را با مشتریان شرح می‌دهد. او می گوید مردم به دو دلیل جنسی را خریداری می‌کنند یا به دلیل برآوردن نیاز و یا برای داشتن احساسی بهتر.»

شاید شما دوست نداشته باشید که خود را بعنوان فروشنده ای فرض کنید که در حال فروش مطالب درسی به شاگردان

(مشتریان هستید اما همان گونه که کولیس می گوید اگر دانش آموزان شما احساس کنند هر آنچه به آنها آموخته می شود سودمند و با ارزش است مسلما شما بازنده نخواهید بود.

کولیس می گوید زمانی می توانید جنس را به مشتری بفروشید که ارزش جنس را به مشتری بشناسانید.

هنگامی که ما با دانش آموزان سرو کار داریم اگر در باره منافع و موارد استفاده مواد درسی صحبت کنیم از خواست ما پیروی نموده و حتی کسل کننده ترین عناوین درس را دنبال خواهند کرد.

معلمانی که از شیوه تسهیل کننده استفاده می کند اقدامات زیر را در کلاس انجام میدهند (البته برای مقطع ابتدایی زیاد مناسب نیست)

1- برنامه درسی را در کلاس درس به بحث می گذارند تا عناوین مورد علاقه دانش آموزان روشن شود.

۲- دانش آموزان را برای انتخاب عناوین درسی از دروسی که مایل به مطالعه عمیق در آن هستند کمک می کنند.

۳- در مورد چگونگی انجام تکالیف و کارها با دانش آموزان صحبت می کنند و امکانات مختلفی را در نظر می گیرند.

4- منابع مورد نیاز آنچه را که باید دانش آموز به انجام برساند در زمان مورد نیاز برای انجام آنرا معین می کنند.

دانش آموزان دائما از کسل کنندگی درس و مدرسه با هم صحبت می‌کنند

زمانی که ما آنها را وادار به کارهای تکراری و کسل کننده می کنیم آنها مقاومت کرده و از خود سوء رفتار نشان می‌دهند.

چنین شرایطی را می توان توسط همخوان سازی فعالیت های یادگیری با نیازها، طبیعت توانمندی و خواست های دانش آموزان تصحيح نمود.

چنانچه مشاهده کرده اید که هر یک از دانش آموزان نیازهای معینی دارند و سعی دارند تا این نیازها را در محیط مدرسه ارضا نمایند.

شما بعنوان معلم باید از برآورده شدن نیازهای دانش آموزانتان مطمئن شوید و مهمترین نیاز وی عبارتند از:

• 1- امنیت در بعد جسمانی و روانی
• 2- امید و حفظ این باور که در آینده فرصت ها و چالش هایی وجود خواهد داشت.
• 3- احترام: حفظ حس مثبت بودن و لیاقت داشتن .
• 4- پذیرش: در نظر گرفته شدن، تشویق و عضویت در گروه
• 5- قدرت: کنترل داشتن و برخی از رویدادهای زندگی
• 6- لذت: مشغول بودن به فعالیت های لذت بخش و ترغیب کننده
• 7- شایستگی: دانستن، فهمیدن و از عهده امور برآمدن
• 8- كمال: طی کردن پله های طرقی

دانش آموزان در روش های انجام تکالیف با یکدیگر متفاوتند تا آنجا که می توانید به آنها در انتخاب روش یادگیری آزادی عمل دهید.