وسایل آموزشی و کمک آموزشی

وسایل و امکانات که باعث می‌شود یادگیری بهتر و سهل‌تر انجام گیرد.

از کتاب، جزوه، تخته و گچ گرفته تا وسایل پیشرفته تر مانند کامپیوتر و سی دی و… همه شامل وسایل کمک آموزشی است.

امروزه صاحبنظران و اندیشمندان تعلیم و تربیت بر نقش مهم و تعیین کننده فناوری آموزشی در فرآیند یاددهی – یادگیری تأكید می‌کنند

و بر این باورند که میزان بهره‌گیری و استفاده مطلوب معلمان از وسایل کمک آموزشی در ارتقای کیفیت آموزش تأثیرات سازنده‌ای خواهد داشت.

استفاده صحیح معلمان از وسایل کمک آموزشی جریان یادگیری را تسهیل می‌کند.

در عینی کردن و ملموس ساختن آموخته‌ها نقش مهمی دارد.

و موجب پایدار کردن آموخته ها در ذهن شاگردان می‌شود.

از مهم ترین شاخص‌های توسعه در یک کشور کیفیت و کمیت برون داد نظام آموزشی است که آن هم به چگونگی نظام انتقال اطلاعات برنامه‌ریزی شده آموزشی به فراگیران و نیز بهبود فرآیند یاددهی – یادگیری بستگی دارد.

در دنیای امروز این امر را فناوری آموزش به مثابه پیشرفته‌ترین نظام انتقال دانسته‌ها به یادگیرندگان را در نظام آموزشی برعهده دارد.

استفاده بهینه از فناوری آموزشی در جریان تدریس به سبب فعال کردن حواس فراگیران، امر آموزش را واقعی‌تر کرده و ضمن غنی کردن کیفیت تدریس و یادگیری کارایی تعلیم و تربیت را ارتقاء می‌بخشد

امروزه بهره گیری معلمان از وسایل کمک آموزشی در فرآیند تدریس موجب افزایش یادگیری و پایداری آن مؤثر است.

و چون این وسایل تئوری و عمل را با هم ادغام می‌کند باعث می‌شود یادگیری ماندگار و پایدار و متنوع باشد.

بهره گیری صحیح از این وسایل می‌تواند سبب بروز خلاقیت در فراگیران شود و زمینه را برای حل مشکلات و تنگناهای نظام آموزشی فراهم می‌کند.

یافته‌ها نشان می‌دهد که حدود 60 درصد از وقت دانش‌آموزان ابتدایی و ۹۰ درصد شاگردان متوسطه صرف گوش دادن می‌شود

که ۵۰ درصد از شنیده‌ها در ذهن می‌ماند که بعد از دو ماه نصف می‌شود

و همچنین حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد دانش آموزان با شنیداری سازگاری دارند

و حدود ۹۰ تا ۹۰ درصد یادگیرندگان دیداری هستند

و این یعنی اینکه آموزش و پرورش می‌بایست بیش از پیش نسبت به فراهم ساختن محیط و موقعیهای متعدد فراگیری بصری اقدام کند و فقط بر سخنرانی و حاکمیت یادگیری از طریق شنوایی تأكيد نداشته باشد.

استفاده از فیلمهای آموزشی باعث ایجاد تنوع در فرآیند آموزش می‌شود

و این خود ایجاد انگیزه می‌کند. برای رسیدن به اهداف آموزشی از یک طرف و از سوی دیگر با توجه و اعتقاد به تفاوت‌های فردی میان آنان امکان یادگیری پایدار برای تعداد زیادتری از دانش آموزان فراهم می‌شود.

هم چنین استفاده از فیلم‌های آموزشی باعث ایجاد پیوند بین آموزش و حقایق و واقعیات می‌گردد و این خود در معنا دار کردن یادگیری و ثبات و استحکام آموخته‌ها تأثیر دارد.

و از دیگر فوائد آن برانگیختن حس کنجکاوی تفکر خلاقانه که از عوامل مهم در جریان یادگیری معنی‌دار به حساب می‌آید

و استفاده از وسایل آموزشی حیطه فعالیت معلم را هم وسعت میدهد و قدرت مانور بیشتری را برای معلمان فراهم می‌کند و سبب رفع خستگی دانش‌آموزان گردیده و نسبت به معلم و درس او علاقمند می‌سازد.

بر اساس تحقیقات انجام شده در دانش روانشناسی حدود ۷۵٪ یادگیری از طریق حس بینایی است

که این اهمیت استفاده از وسایل آموزشی را می‌رساند و از ۲۰٪ باقی مانده ۱۳٪ حس شنوایی، 6/ لامسه، ۳٪ بویایی و ۳٪ از طریقه چشایی است

• و به قول مولانا:آنچه یک دیدن کند ادرک آنسالها نتوان نمودن بیان
• و به قول معروف: «شنیدن کی بود مانند دیدن؟»

بعضی از نتایج کاربرد فناوری آموزشی در جریان تدریس

1- موجب تسهیل در جریان یاددهی – یادگیری و افزایش علاقمندانه آموخته‌های فراگیران می‌شود.

2- افزایش اعتماد به نفس هم برای معلم و هم برای دانش آموزان

3-  سبب می‌شود دروس برای شاگردان لذت بخش و جذاب گردد.

4- آموخته‌ها را معنادار میکند و ثبات و استحکام به آن می‌بخشد.

5- افزایش توانایی استدلال و اندیشیدن و افزایش خلاقیت.

6-  یادگیری از حالت ذهنی خارج و معمولی و عینی و پایدار می‌نماید.

7- دانش آموزان به استعداد و توانائیهای خود بیشتر و بهتر پی می برند.

8- کاهش خستگی جسمی و روانی در معلمان و فراگیران

دلایل عدم استفاده از وسایل آموزشی

ژوزف اچ کالاهان و لئونارد اچ کلارک اعتقاد دارند که استفاده از وسایل کمک آموزشی احتیاج به تلاش فراوان دارد و بسیاری از معلمان حاضر نیستند به خود زحمت دهند تا در کارشان آزموده‌تر شوند

و بسیاری دیگر از درک این مسأله عاجزند که روش‌هایی که استفاده می کنند کارایی لازم ندارند

اما می‌توانند با کمی تلاش بیشتر و تغییر روش سطح کارایی و بهره‌دهی تدریس را افزایش دهند.

با توجه به تحقیقات انجام گرفته در زمینه کاربرد و وسایل آموزشی دلایل عدم استفاده از آن را می‌توان به شرح زیر بیان کرد.

1- عدم رغبت و تمایل معلمان به استفاده از این وسایل

2- عدم آشنایی و تسلط اندک معلمان در استفاده مطلوب از تکنولوژی

3- کمبود وقت و حجیم بودن کتب درسی

4- عدم نظارت و ارزشیابی صحیح از کار معلمان در استفاده از وسایل

5- بكار گماردن نیروهای انسانی غیر مرتبط و غير مشخص بعنوان کارشناسان تکنولوژی

6- کمبود وسایل در بعضی از مدارس یا عدم اعتماد به نفس کافی از طرف معلم جهت بکارگیری آن.

پیشنهادهای کاربردی و عملی جهت حل این موضوع

1-  برگزاری کلاسهای ضمن خدمت در جهت آشنا کردن با استفاده از وسایل کمک آموزشی و فناوری روز

2-  بهره گیری از تجارب ارزنده مناطق موفق در این زمینه

3- تهیه کتاب راهنما برای معلمین برای تمامی رشته ها و تمامی پایه

4- بکار گرفتن نیروی ماهر و متخصص در پست های تکنولوژیست آموزش

5- برگزاری همایش های سالانه مختلف و جشنواره های تدریس

6- قدردانی از معلمانی که از وسایل کمک آموزشی استفاده می کند.

7- تهیه نشریات و مجلات علمی و تخصصی برای افزایش آگاهی معلمان

8- تأكید کمتر بر حفظیات و سطح دانش و استفاده از روش های جدید در تدریس